අයින්ස්ටයින්ටත් පැහැදිලි කළ නොහැකි වූ ‘මේ මොහොත‘ හෙවත් ‘දැන්‘
‘දැන්‘ එසේත් නැතිනම් ‘මේ මොහොත‘ යනු සැබවින්ම කුමක්ද? විසි වන සියවසේ ලොව බිහිවූ විශිෂ්ටතම බුද්ධිමතා ලෙස අවිවාදයෙන් සැලකෙන ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් හට පවා මෙය පැහැදිලි කර දිය නොහැකි විය.
ඔබ මේ ‘දැන්‘ මේ ලිපිය කියවමින් සිටියි. නමුත් ඒ ‘දැන්‘ යන්න ඔබ පැහැදිලි කර දෙන්නේ කොහොමද? විස්තර කරන්නේ කෙසේද? අයින්ස්ටයින් පවා ඒ ගැන දුක් විය. එය තිබෙන්නේ විද්‍යාවට පැහැදිලි කළ නොහැකි මානයේ බව ඔහු කීවේය.
‘දැන්‘ යන්න අතීතයේ හෝ අනාගතයේ නොපවතින දෙයකි. එසේ නම් එය පිහිටන්නේ කොතැනද? කාලය බිඳ වැටුණු විට ‘දැන්‘ යන්න පවතියිද? එය ඇත්තෙන්ම දාර්ශනික ගැටළුවකි.
1963 වසරේදී දාර්ශනිකයෙකු වූ රුඩොල්ෆ් කානැප්, අයින්ස්ටයින් සමග මේ පිළිබඳව ඔහු කළ සංවාදයක් ගැන සටහනක් තබා ඇත. අයින්ස්ටයින් විසින් ‘දැන්‘ යනුවෙන් හඳුන්වන්නේ කුමක්දැයි රුඩොල්ෆ් අසා තිබේ. ‘‘දැන් යන ගැටළුව ගැන අයින්ස්ටයින් මහත් සේ සැලකිලිමත් වන බවත් එය පැහැදිලි කළ නොහැකි වීම ගැන කණගාටු වන බවත් ඔහු කීවේය‘‘ යනුවෙන් රුඩොල්ෆ් ලියයි. ‘‘දැන් යන අත්දැකීම මිනිසාට සුවිශේෂී බව ඔහු පැහැදිලි කළේය. එය අතීතයෙන් සහ අනාගතයෙන් අත්‍යාවශ්‍යෙයන්ම වෙනස් වන්නකි. නමුත් මේ වැදගත් වූ වෙනස්කම භෞතික විද්‍යාව තුළ පැහැදිලි නොකෙරෙන අතර එය එසේ පැහැදිලි කළ නොහැකි ද වේ. එය ඔහුට වේදනාකාරී දෙයක් වන බව පෙනුණි.“
රුඩොල්ෆ් මෙසේ ද ලියයි. ‘‘අයින්ස්ටයින් සැක කළේ, ‘දැන්‘ යන්න විද්‍යාවේ රාජධානියෙන් ඔබ්බෙහි පවතින යම් දෙයක් වන බවට ය‘‘.
අයින්ස්ටයින්ගෙන් පසුව කාලය නමැති සංකල්පය විද්‍යාඥයන් විසින් ස්පර්ශ කර තිබෙන්නේ අඩුවෙනි. කාලය යන්න අයින්ස්ටයින් හට ද නිරපේක්ෂව අර්ථ දැක්විය නොහැකි විය. නමුත් චලනය වන වස්තුවක් සම්බන්ධයෙන් කාලය මන්දගාමී බවත්, ගුරුත්වාකර්ෂණ බලය වැඩිවත්ම කාලය සෙමෙන් ගලා යන බවත් ඔහු නිරීක්ෂණය කර තිබිණි. නමුත් ඒ සියල්ල අතරේ, මේ මොහොත යන්න කිසිවෙකුට පැහැදිලි කර දීමට හැකි වී නැත.
ඇත්තෙන්ම ‘මේ මොහොත‘ හෝ ‘දැන්‘ යන්න ප්‍රහේලිකාවකි. එය ප්‍රහේලිකාවක් වශයෙන් පැවතීමට ප්‍රධානතම හේතුව වන්නේ, විද්‍යාව විෂයමූලික යථාර්ථය කේන්ද්‍රීය කර ගත් විෂයක් වන නිසා ය. ඒ අනුව මේ මොහොත යන්න අර්ථ දක්වන්නට උත්සාහ කෙරෙන්නේ ඔබේ අත්දැකීම මගිනි. ඒ හේතුව නිසා, ඇතැම් විද්‍යාඥයන් අද පවසන්නේ ‘මේ මොහොත‘ හෝ ‘දැන්‘ යනුවෙන් දෙයක් සැබවින්ම මේ ලෝකයේ නොපවතින බව ය.
