2019 මාර්තු මාසයේ නවසීලන්තයේ ක්රයිස්ට්චර්ච් නගරයේ මුස්ලිම් දේවස්ථාන දෙකකට වෙඩි තැබීම් සිදුකර පුද්ගලයන් 51 දෙනෙක් මරා දැමූ ඝාතකයාට නවසීලන්ත අධිකරණය අද උදෑසන මරණ දඬුවම නියම කළේය.
ඝාතකයා බව සනාථ වූ 29 හැවිරිදි ඔස්ට්රේලියානු ජාතික බ්රෙන්ටන් ටැරන්ට් ඉදිරියේ පුරා දින 4 ක් සාක්ෂි විභාගය සහ ප්රකාශ ලබාදීම සිදුවිය. මේ අවස්ථාවන්වලින් 90%කදී ඔහු හැඟීම් දැනීම් නැති අයෙකු සේ සිටියේය.
විනිසුරුවරයා පැවසුවේ ඔහුගේ ක්රියාවන් අමානුෂික බව සහ අනුකම්පා විරහිත බව ය. ක්රයිස්ට් චර්ච් විනිසුරු කාමරොන් මැන්ඩර් (Cameron Mander) මෙසේ ද පැවසුවේය. ‘‘ඔබ කර ඇති අපරාධ ඉතාම කෘෘරයි. දිවි ඇති තෙක් සිරගත කළත් එය ඔබට සුදුසු දඬුවම නෙවෙයි..‘‘
කෙසේ නමුත් නවසීලන්ත අධිකරණ ක්රමය තුළ මරණ දණ්ඩනය අහෝසි කර තිබේ. ඒ අනුව ඔහුට නවසීලන්තයේදී පුද්ගලයෙකුට ලැබිය හැකි උපරිම දඬුවම වන දිවි ඇති තෙක් කිසිදු සමාවකින් තොරව සිපිරි ගෙට නියම කෙරීම හිමිවිය. එනම් කිසිදු අවස්ථාවක සම්පූර්ණ දඬුවමෙන් කොටසක් පමණක් ගෙවා නිදහස් වී පැමිණීමේ අවස්ථාව මෙහිදී අහිමි වෙයි. විනිසුරුවරයාට අනුව මෙම දඬුවම ලබාදෙන්නේ ‘ඉතාම භයානක මිනීමැරුම්‘ සිදුකළ තැනැත්තන්ට ය.
තවද, නවසීලන්ත ඉතිහාසය තුළ ත්රස්තවාදී චෝදනාවකට පුද්ගලයෙකු වරදකරු වූ ප්රථම අවස්ථාව ද මෙයයි.
සාක්ෂි ප්රකාශ සටහන් කර ගත් අවසාන දිනයේ පුරා පැයක් විනිසුරු මැන්ඩර් ගතකළේ, ටැරන්ට් විසින් තුවාළ කළ හා මරා දැමූ එක් එක් අයෙකුගේ කතාන්දර ඔහුට නැවත සිහිපත් කිරීම සඳහා ය. නමුත් මේ කිසිදු අවස්ථාවක චූදිතයා කිසිදු පසුතැවීමක් හෝ ශෝකයක් නොපෙන්වූ බව ද විනිසුරු මැන්ඩර් සඳහන් කළේය.
නීතීඥයෙකුගේ මාර්ගයෙන් ටැරන්ට් අධිකරණයට පැවසුවේ තමන්ට ලැබෙන දඬුවම පිළිබඳ කිසිදු විරෝධයක් නොදක්වන බව ය.
අවසානයේ විනිසුරු මැන්ඩර් මෙසේ ද පැවසීය.
“If not here, then when?”
‘‘මෙම ස්ථානයේදී ඔබට මේ දඬුවම නොලැබෙන්නේ නම් එය ලැබෙන්නේ කොතැනකින්ද?“
විනිසුරු Mander
නවසීලන්ත අගමැතිනිය ජසින්දා ආර්ඩන් මෙම දඬුවම පිළිබඳ කියා තිබෙන්නේ, ‘‘ඔහු ගැන හිතන්න, ඔහුව නැවත දකින්න හෝ ඔහු ගැන අහන්න අපිට කිසිම උවමනාවක් නැහැ..‘‘ යනුවෙනි.
මුළු ලොවම කම්පාවට පත්කළ 2019 මාර්තු ක්රයිස්ට්චර්ච් ප්රහාරයෙන් පසු නවසීලන්තය වහාම ගිනි අවි නීති දැඩි කළේය.
2019 මාර්තු 15 දා තුවක්කුකරු ක්රයිස්ට් චර්ච් හි මුස්ලිම් පල්ලි දෙකකට පහර දුන්නේය. ඔහු මුලින්ම ඉලක්ක කළේ බැතිමතුන් පිරී සිටි අල්නුර් දේවස්ථානයයි. එයින් තත්පර 30කට අඩු කාලයකදී මෝටර් රථය වෙත ගිය ඔහු, එයින් තවත් ගිනි අවියක් රැගෙන නැවතත් පල්ලියට ගොස් නැවත වෙඩි තැබීම ආරම්භ කළේය.
ඔහු පැළඳ සිටි හෙඩ්කෑමය මගින් මෙම සම්පූර්ණ සිද්ධියම ෆේස්බුක් ලයිව් වීඩිියෝවක් හරහා ප්රචාරය කරන්නට ද ඔහු කටයුතු කර තිබුණේය.
ඉන්පසු ඔහු ලින්වූඩ් ඉස්ලාමීය මධ්යස්ථානයට ගොස් එහි පිටත සිටි දෙදෙනෙකුට වෙඩි තබා ජනේලවලට වෙඩි තබන්නට පටන් ගත්තේය.
ඉස්ලාමීය මධ්යස්ථානය තුළ සිටි අයෙකු පිටතට දිවගෙ විත් ප්රහාරකයා අතතිබූ ෂොට්ගන් අවිය ගෙන ඔහුව පළවා හරිනන්ට සමත් විය.
පොලිස් නිලධාරීන් ඔහු පසුපස ලුහුබැඳ ගොස් ඔහුව අල්ලාගත්තේ ඉන් පසුව ය.
ඔහුව අත්අඩංගුවට ගැනීමෙන් පසුව පොලිසිය පැවසුවේ තුවක්කුකරුගේ සැලසුම වී තිබුණේ තමන් පහර දෙන පල්ලි, ඉන්පසුව ගිනිබත් කිරීම බවයි. ඒ සඳහා ද තුවක්කුකරුවා සූදානමින් පැමිණ තිබුණේය.
මේ සතියේ අධිකරණයේදී හෙළිවූයේ තුවක්කුකරු තුන්වන පල්ලියටකත් පහර දීමට සිතා සිටි නමුත් පොලිසියේ අත්අඩංගුවට පත්වීම නිසා එය වැළැක්වුනු බවයි.
ඔස්ට්රේලියානු අගමැති ස්කොට් මොරිසන් මෙම 29 හැවිරිදි තරුණයාව විස්තර කරන්නේ ‘‘අන්තවාදී, දක්ෂිණාංශික ත්රස්තවාදියෙක්‘ ලෙස ය.
ඔස්ට්රේලියාවේ නිව් සවුත් වේල්ස් ජනපදයේ ඔහු ඉපදෙන්නේ කසළ එක්රැස් කරන පියෙකුට දාව ය. ඔහුගේ මව ගුරුවරියකි.
2010 වසරේ දී පියා මිය යාමෙන් පසුව සිය රැකියාවෙන් ඉවත් වී ඇති ටැරන්ට් ආසියාවේ සහ යුරෝපයේ සංචාරය කර තිබේ. එම සංචාරයන් නිසා ඔහු වෙනස් වන්නට ඇතැයි ඔහුගේ මිත්තණිය මාධ්ය සමග පවසා ඇත. ‘‘ආපහු ගෙදර ආවෙ අපි දැනගෙන හිටිය කොලුවා නෙවෙයි..‘‘
2017 වසරේදී නවසීලන්තයේ පදිංචියට ආ ඔහු, මුස්ලිම්වරුන්ව ඉලක්කකරගෙන ප්රහාර එල්ල කිරීම සැලසුම් කර ඇත.
ප්රහාරයට පෙර පිටු 74 ක ‘මැනිෆෙස්ටෝ‘ ලේඛනයක් (කරන්නට බලාපොරොත්තුවන දේවල් ගැන ලේඛනයක්) ද ඔහු අන්තර්ජාලයට මුදා හැර තිබේ.
‘‘මම ගිනි අවි තෝරාගන්නේ සමාජ කතිකාවට එයින් විය හැකි බලපෑම, වැඩිමනත් මාධ්ය ආවරණය සහ ඇමරිකානු දේශපාලනයට එයින් ඇතිවිය හැකි බලපෑම සලකා බලමින්. ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ ගිනිඅවි හිමිකාරිත්වය ගැන පරමාදර්ශයන් දෙකක් අතර ගැටුමක් නිර්මාණය කිරීමට…සමාජයීය, සංස්කෘතික,දේශාපලන සහ වාර්ගික බෙදීම එයින් ඇතිවන ආකාරය ගැන..‘‘
මේවා අහිංසක ජීවිත 51 ක් බිලිගැනීම සාධාරණීකරණය කරමින් ලියූ බයිලා යැයි ඔබට සිතෙන්නට පුළුවන. නමුත් සැබවින්ම මෙම ප්රහාරයෙන් පසුව නවසීලන්තයේ ගිනිඅවි නීති වෙනස් විය. වෙඩි තැබීමෙන් මසකටත් අඩු කාලයක් තුළ 119-1 වශයෙන් නවසීලන්ත පාර්ලිමේන්තුව ගිනිඅවි තහනම ගැන යෝජනාවක් සම්මත කළේය. ඒ අනුව හමුදා වර්ගයේ අර්ධ ස්වයංක්රීය ගිනි අවි තහනම් කිරීම ඇතුළු වෙනස්කම් ගණනාවක් සමග ගිනි අවි නීති ප්රතිසංස්කරණය විය. එසේම නවසීලන්ත ආණ්ඩුව, අලුත මිලදී ගත් ගිනි අවි, ඒවායේ හිමිකරුවන්ගෙන් මුදල් ගෙවා ආපිට මිලදී ගත්තේය.
පෙර ලිපිය – මේ කඳුළු නුඹ වෙනුවෙන් නොවෙයි – අධිකරණයේදී ගලා ගිය ක්රයිස්ට්චර්ච් ශෝකය සහ කෝපය
