‘ද පැෂන් ඔෆ් ද ක්‍රිස්ට් ’ මෙල් ගිබ්සන් දකින ක්‍රිස්තු චරිතය

ඔස්කාර් සම්මානලාභී නළු මෙල් ගිබ්සන් ක්‍රිස්තුන්වහන්සේට දස වධ දී කුරුසියේ ඇණ ගැසීම අරබයා ‘ද පැෂන් ඔෆ් ද ක්‍රිස්ට්’ The Passion of the Christ නමින් නවතම චිත්‍රපටයක් නිර්මාණය කරයි. ඔහු එහි අධ්‍යක්ෂවරයාය. කෙසේ නමුත් ‘ද පැෂන්’ ලේ වැකුණු, භීෂණය රජයන, උපසිරැසි රහිතව ඇරමික් හා ලතින් බසින් 2004 වසරේදී තිරගත වූ ආන්දෝලනාත්මක චිත්‍රපටයකි.

මේ ඒ පිළිබඳව එවකට ජාත්‍යන්තර ටයිම් සඟරාවේ පළවූ ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනයයි.

රෝමයේ සිනෙසිටා චිත්‍රාගාරයේ මායා මොගසේටන් නමැති රෝම නිළියගේ රඟපෑම තිරයට නැගීමට සියල්ල සූදානම් කර තිබේ. ඈ පණ පොවන්නේ කන්‍යා මව්තුමියගේ චරිතයටය. ඇය චිත්‍රපටියට පිවිසෙන්නේ තම පුතුව විලංගු ලා කල්වාරි කන්දට ගෙන යන අතරතුරේදීය. අධ්‍යක්වරයාට මේ මොහොතේ මරණීය නිහැඬියාව හාත්පත පැතිරී තිබෙනු දැකීමට අවශ්‍යය. එහෙයින් ඔහු චිත්‍රාගාරයේ සේවයේ නියුතු සේවකයින්ගෙන් ඇතැමෙකුට බැණ වැදීමට පවා නොපැකිළෙයි. ඉන්පසු ඔහු දිගු සෙමෙන් ගමනක් ප්‍රධාන නිළියගෙන් අපේක්ෂා කරයි. එය බිය, සැකය හා වේදනාව සම්මිශ්‍රණය වූ එකක් විය යුතුය.

එහෙත් මෙම චිත්‍රපටයේ අධ්‍යක්ෂවරයා මෙල් ගිබ්සන් වීම හේතුවෙන් (ඔහු ‘බ්‍රේව් හාට්’ සඳහා ඔස්කාර් සම්මානය දිනා ගත්තේය.) එම දර්ශනයෙන් නැගෙන පසුබිම් හඬ ශුද්ධවන්ත එකක් නොවේ. විටෙක ගිබ්සන් මෝඩයෙකු මෙන් හැසිරීමට ප්‍රිය කරයි. වැඩක් කරන අතරතුර විහිළු බස් තෙපලීම පිරිස සැහැල්ලුවෙන් තබා ගත හැකි හොඳ උපක්‍රමයකි.

ඔහු මෝර්ගෙස්ටන්ට ක්ෂණික අණ නිකුත් කරයි. ඇය අතිශය දුක්ඛිත බවක් මුහුණේ තවරාගෙන, ඇගේ මුහුණ මවා ඇති විකට පෙනුමක් සහිත දීප්තිමත් රතු පැහැති නාසය සමගින් කැමරාව වෙතට දුක්ඛිත ආකාරයට ගමන් කළ යුතුය. කට්.. ප්‍රින්ට්.. ආමෙන්!

මෙල් ගිබ්සන්ගේ ‘ද පැෂන්’ දෙස ඔබ කිසිවිටෙකත් නොසැලකිලිමත් ලෙස නොබැලිය යුතුය. ජේසු චරිතයට පණ පොවන්නේ සම්මානලාභී ජේම්ස් කැවීසෙල්ය. (‘ද ක්‍රවුන්ට් ඔෆ් මොන්ටක්‍රිස්තෝ’ හි මොන්ටක්‍රිස්ටෝ සිටුවරයා ලෙස රඟපාන්නේ ඔහුය.) ඉතාලියානු සුප්‍රකට ගායිකාවක වන මොනිකා බෙල්ලුසී, මාරි මග්ඩලේනා ලෙස රඟපායි. (මොනිකා ඉදිරියේදී තිරගත වීමට නියමිත ‘මැට්‍රික්ස් 2 හා 3 චිත්‍රපටවලද ප්‍රධාන චරිතය හෙබවන්නීය.) මෙම චිත්‍රපටය සාර්ථක එකක් බවට පත්කර ගැනීමට ගිබ්සන්ට ඇත්තේ අතිශය බැරෑරුම් අවශ්‍යතාවයකි. ඔහුගේ නිෂ්පාදන සමාගම ව්‍යාපෘතිය වෙනුවෙන් වැය වෙතැයි අනුමාන කර ඇති මුදල ඩොලර් මිලියන 25 කි. (කෙසේ නමුත් ඔහුට තවමත් බෙදාහරින්නෙකු ලැබී නැත.) “මේ චිත්‍රපටයේ සැකිල්ල වසර දහයක් තිස්සේ මගේ සිතේ පැලපදියම් වී තිබුණා.’’ ඔහු පවසයි.

“මේ කතාව කියන්නට මට ඉතා විශාල උවමනාවක් තිබෙනවා. එය ඔබ සැමගේ ජීවිතවල ශික්ෂණයේ කොටසක් ද වෙනවා. නමුත් සත්‍යය තිබෙන්නේ ඔබට ස්පර්ශ කළ නොහැකි තරම් දුරකින්. ශුභාරංචි ඔබට පවසන්නේ මූලික වශයෙන් සිද්ධ වුණ ප්‍රධාන දේවල් විතරයි.’’

‘මැඩ්මැක්ස්’ හා ‘ලීතල් වෙපන්’ චිත්‍රපට මාලාවේත් ‘රැන්සම්’ සහ ‘සයින්’ චිත්‍රපටවලත් මෙල් ගිබ්සන් නිරූපණය කළේ අතිශය අභව්‍ය හා පෙරළිකාර චරිතයන්ය. ඔහු තමන්ට හුරුපුරුදු එම ශෛලියම ‘ද පැෂන්’ සම්බන්ධයෙන්ද අනුගමනය කර ඇති බව පෙනෙයි. ‘ද පැෂන්’ රූපගත කෙරෙන්නේ ජේසුස් වහන්සේ මළවුන්ගෙන් උත්ථාන වීම සිහිපත් කරන පාස්කුව ඉලක්ක කරගෙනය. 2004 වසරේ පාස්කු සමය වන විට ‘ද පැෂන්’ තිරගත වනු ඇත. හොලිවුඩයේ මේ සම්බන්ධව දැනටමත් ඇතිවී ඇති කතිකාව නිසාත්, ආගම හෑල්ලු කරන ක්‍රිස්තියානි භක්තිකයෙකු එවැනි චිත්‍රපටයක් අධ්‍යක්ෂණයට පෙළඹී ඇතැයි යන අදහස සමාජයේ පැතිරී ඇති නිසාත් ‘ද පැෂන්’ට එරෙහිව විරෝධාකල්ප රැසක් මතු වී ඇතැයි ඔහුට නොදැනෙන්නේ නම් එය පුදුමයි. ටයිම් සඟරාවේ වාර්තාකරුවන් මෙම ලිපිය සැකසීමට අවශ්‍ය තොරතුරු ලබාගැනීම සඳහා ඔහුව සොයාගෙන යන විට ඔහු සිටියේ කෝපයෙනි. එයට දින කිහිපයකට ප්‍රථම ‘ද පැෂන්’ පිළිබඳව වාර්තාවක් සැකසීමට ගිය පුවත්පත් වාර්තාකරුවෙකු ඔහුගේ අසූපස් හැවිරිදි පියාව ද ඇතුළු ඥාතීන්ව අපහසුතාවයට ලක් කර තිබීම එයට හේතුවයි. ගිබ්සන් කෝපයෙන් දැවෙමින් ඉඟි කළේ එම සිද්ධිය ද ක්‍රිස්තියානි තෙස්මේන්තුවක ඇති පරිච්ඡේදයක් බඳුය කියාය.

“ඔබ මෙම විෂයට අතගැහුවොත් ඔබට නිමක් නැති සතුරන් පිරිසක් ඇතිවෙනවා.’’ ඔහු පසුගිය මස ‘ෆොක්ස් නිව්ස්’ නාලිකාවේ නිවේදක බිල් ඕ රෙයිලි අමතා පැවසුවේය. ‘ද පැෂන්’ නිසා යුදෙව්වන් සිත් තැවුලට හා අසහනයට පත්වනු ඇත්දැයි විමසූ විට ඔහු මෙලෙස කියා සිටියේය. “එහෙම වෙන්න පුළුවන්. නමුත් මා අදහස් කරන්නෙ එවැන්නක් විය යුතුයි කියා නෙමෙයි. මම හිතන්නෙ ‘ද පැෂන්’ වලින් අවංක සත්‍යය හෙළි විය යුතුයි කියලයි’’ පසුගිය දිනෙක ගිබ්සන්ගේ සමාගම ඕ රෙයිලිගේ නවකතාවක් වන ‘දෝස් හූ ට්‍රොස්පාස්’ සම්බන්ධ චිත්‍රපටයක් ෆොක්ස් ටීවී සමග නිෂ්පාදනය කිරීමට ද අත්සන් කර තිබේ. ඒ නිසා රූපවාහිනී මාධ්‍යවලින් ඔහුට දැඩි පීඩනයක් එල්ල වෙතැයි සිතිය නොහැකිය. අනෙක් අතට හොලිවුඩය ඔහුට ගෞරව කරයි. මොන්ගෝල ජාතිකයෝ ද ගිබ්සන්ට සිතින් ආශිර්වාද කරති. “කාටහරි ඒ තත්ත්වය වළක්වන්න පුළුවන් නම් ඒ ගිබ්සන්ටම විතරයි’’ එලෙස පවසන්නේ වෝල්ට් ඩිස්නි ස්ටුඩියෝස්හ් සභාපති රිචඩ් කුක්ය. ‘සයින්ස්“ චිත්‍රපටයට ගිබ්සන්ව යොදාගත්තේ ද ඔවුන්ය. “මෙම ව්‍යාපෘතිය ප්‍රශ්න රාශියක සංකලනයක්. නමුත් මා නම් කිසිවිටෙක ඔහුට එරෙහිව නැගී සිටින්නේ නැහැ.’’

‘ද පැෂන්’ ලේ තැවරුණ, ම්ලේච්ඡ චිත්‍රපටයක් ලෙසට ද පෙනී යා හැකිය. දැනට භාවිතයේ නොමැති ‘මළගිය භාෂා’ (Dead languages) දෙකක් චිත්‍රපටයට යොදාගැනෙයි. පලස්තීනය ආක්‍රමණය කළ ‘රෝමානුවන් භාවිත කළ ලතින් භාෂාවත්, ක්‍රිස්තු සමයේ බොහෝ සෙමිටිස්වරුන් භාවිත කළ ඇරමික් භාෂාවත් ‘ද පැෂන්’ වලට ගෙනැවිත් දී ඇත්තේ අද්විතීය මුහුණුවරකි. මෙම භාෂා දෙක උච්චාරණය කිරීමේ අසීරු කටයුත්ත සාර්ථක කර ගැනීමට එක් පසෙකින් චිත්‍රපටයේ රඟන නළු නිළියන්ට අසීරු වෙහෙසක් දැරීමට සිදුවන අතර, අනෙක් පසෙන් නරඹන්නන්ට ද අමතර අපහසුතාවයක් ගෙන දීමට ඉඩ තිබේ. ගිබ්සන්ට අවශ්‍ය වී ඇත්තේ උපසිරැසි නොයොදා චිත්‍රපටිය ඉදිරිපත් කිරීමටය. “ප්‍රේක්ෂකාගාරය එවිට මුළුමනින්ම යොමුවන්නේ රඟපෑම දෙසටයි’’ ඔහු පවසයි. “කතානාද චිත්‍රපටවලට ප්‍රථමයෙන් මිනිසුන් නැරඹුවේ නිහඬ චිත්‍රපටයි. මිනිසුන් ඒවා ආදරයෙන් වැළඳ ගත්තා.

ක්‍රිස්තු චරිතය චිත්‍රපටවලට වස්තුබීජ වූයේ 1898 වර්ෂයේ සිටය. එම වර්ෂයේ එඩිසන් තැනූ ‘ද පැෂන් ප්ලේ ඇට් ඔබෙරාම්මර්ගාය’ හි සිට 2001 වර්ෂයේ සයැෆ් බ්‍රැකේජ් තැනූ කෙටි චිත්‍රපට දක්වා සළරූ සිය ගණනක් ප්‍රේක්ෂකයාට නරඹන්නට ලැබිණි. සෙසිල් බී ඩිමිලේ, නිකොලාස් රේ, ජෝජ් ස්ටිවන්ස් වැන්නෝ ක්‍රිස්තු චරිතය අළලා ලියැවුණ කතාන්දර සළරු බවට හැරවූහ. ෆ්‍රැන්කෝ සෙෆි රෙල්ලින් ජීසස් ඔෆ් නස්රත් තැනීය. කැනේඩියානු කුංග් – ෆු සන්ත්‍රාස – විකට නාට්‍යයක් පවා ‘ජීසස් ක්‍රිස්ට් වැම්පයර් හන්ටර්’ නමින් නිපද වී ඇත.

මෙම ක්‍රිස්තුන් වහන්සේ වද විඳීම හා මරණයට පත්වීම අළලා සැකසුණු අතීත චිත්‍රපට සම්බන්ධයෙන් ගිබ්සන් තුළ එතරම් පැහැදීමක් නැත. මැටීරා හි ඉතාලි නගරයක රූපගත කෙරුණ පියර් පාඔලෝ පැසොලිනීගේ ‘ද ගොස්පෙල් අකෝර්ඩින් ටු සෙන්ට් මැතිව්’ (ශාන්ත මැතිව්ට අනුව ශුභාරංචිය) පිළිබඳ විමසා සිටි අවස්ථාවේ ගිබ්සන් නොසැලකිලිමත් ලෙස ඈනුමක් හැරියේය.

ගිබ්සන්ගේ මෙම චිත්‍රපටයේ එක්තරා දර්ශනවාදී බවක් ද තිබේ. එය නම් සමාකලීන භීෂණය ඔහු වටහාගෙන ඇති නිවැරදි ආකාරයයි. එය එලෙසින්ම ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමට ඔහුට අවශ්‍යය. “එය අපහසු දෙයක්’’ ඔහු පවසයි. “රෝමන්වරුන් ඔබට කටු සැමිටියෙන් පහරදීම හොඳ දෙයක්, දරා ගැනීමට පහසු දෙයක් නෙමෙයි. කුරුසියේ ඇණගැසීම ගැන සිතන්න. ඒ සිද්ධියේ ම්ලේච්ඡ බව අඩු කරන්නට ම්ලේච්ඡ බව අඩු කරලා ශ්‍රව්‍ය දෘශ්‍ය මාධ්‍යයට නගන්නට ක්‍රමයක් නැහැ. එසේ කිරීමත් සාධාරණ නැහැ.’’ ‘ද පැෂන්’ හි ක්‍රිස්තු චරිතයට පණ පොවන කැවීසෙල් ප්‍රායෝගික ක්‍රිස්තියානි ආගමිකයෙකි. ඔහු දෙවන ජුවාන් පාවුළු පාප් වහන්සේව බැහැ දැක, එතුමන්ගේ ආශිර්වාදය ලද්දෙක් ද වෙයි. කැවීසෙල් දින පහළොවක් රූගත් කිරීම්වලට සහභාගි වෙමින් කුරුසිය කර තබාගෙන කල්වාරි කන්ද තරණය කළේය. විලංගු ලාගෙන රෝම සොල්දාදුවන්ගෙන්කස පහරකමින් කටු සැමිටියෙන් පීඩා විඳිමින් ක්‍රිස්තු විඳි දුක් ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමට වඩා ඔහුට එය පහසු දෙයක් වන්නට ඇත. එවන් එක් පහරදීමකින්, ඔහුගේ වම් උරහිස බිඳී ගියේය. “මේ වගේ අප්‍රමාණ විඳවීම්වලට ක්‍රිස්තු චරිතයට පණ පෙවීමේදී මුහුණ දෙන්නට සිදුවෙනවා’’ඔහු පවසයි. “වාසනාවකට වගේ දෙවියන් වහන්සේ මට උදව් කරනවා.’’

ඔහුට සාපේක්ෂව ගිබ්සන් වඩාත් කලහකාරී කිතුණුවෙකි. ඔහු ප්‍රසිද්ධියේ දෙවන වතිකානු කවුන්සිලයට දෝෂාරෝපණය කරයි. දෙවන වතිකානු කවුන්සිලය 1960 දශකයේ දී ප්‍රතිසංස්ථාපනය කරනු ලැබුවේ දේව මෙහෙය පැවැත්විය යුතු ක්‍රමයේ වෙනස්කම් රාශියක් ද සිදු කරමිනි. ඒ අනුව දේව මෙහෙයත්, අතිමහත්වූ සාඩම්බර දේව ගීතිකා රාශියකින් පිරීතිරී ගියේය. ගිබ්සන්ට දෙවන වතිකානුව “දූෂණයෙන් පිරී ගිය ආයතනයක්’’ “ඒක දිනෙන් දිනම පිරිහෙමින් පවතින්නේ ඒ නිසයි’’ යැයි පවසයි. කිතුනු දහම අවංක ලෙස වැජඹෙන බොහෝ රටවල පල්ලිය, මානව හිතවාදී ලෙසින් හා ක්‍රිස්තු චරිතයට ව්‍යාජ මහේශාක්‍ය පැලැස්තර ඇලවීමෙන් වැලකී සිටින බවද ගිබ්සන්ගේ මනසට තදින් කා වැදී ඇති කාරණයකි. ඔහු සිතන ආකාරයට කිතුනු බැතිමතෙකු යා යුත්තේ ‘නිදහස් පල්ලියක’ ටය. එවැන්නක සිටින පූජකවරුන්ගේ ධර්මය සත්‍ය, රැඩිකල්වාදී මතවලින් පෝෂණය වී තිබිය යුතුය.

දේව ධර්මවේදයට අභියෝග කිරීමට චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂවරයෙකුට හැකියාව ඇත්තේ කෙතරම් පරාසයකටදැයි තවමත් කිසිවෙකු දන්නේ නැත. ඔහුගේ ‘ද පැෂන්’ චිත්‍රපටය තිරගත වීමත් සමග ඒ සම්බන්ධ පුළුල් කතිකාවක් ලෝකයේ ක්‍රිස්තියානි ප්‍රජාව අතරින් මතු නොවුණහොත් එය පුදුමයක් වනු ඇත.

කෙසේ වෙතත් අද බොහෝ දාර්ශනිකයෝ බයිබලයේ නව තෙස්තමේන්තුව අභියෝගයට ලක් කරන්නට පෙළඹී සිටිති. ශුභාරංචියේ කොටස් හතර වන මතෙව්, මාක්, ලූක් හා ජොහාන්හි ඇත්තේ ජේසුස් වහන්සේගේ සැබෑ මනුෂ්‍ය චරිතය යටපත් කරගෙන ඒ වටා ආලේප කළ විසිතුරු වර්ණනා සහ මන:කල්පිත කතා ප්‍රවෘත්ති යැයි සිතන්නට ඔවුහු පෙළඹී සිටිති. ඔවුන්ගේ එම පෙළඹීම හදිසියේ ඇතිවූවක් නොවේ. ජේසුස් වහන්සේ නමින් සත්‍ය පුද්ගලයෙකු සැබවින්ම නාසරත්හි වාසය කළේදැයි සැක පහළ කරමින් මුලින්ම වොල්ටෙයාර් සහ හොල්බෙව් යන චින්තකයෝ පොත් ලියූහ. ඉන්පසු දහනව වන ශත වර්ෂයේදී ප්‍රථම වරට නව තෙස්තමේන්තුව ශාස්ත්‍රීය වශයෙන් විමර්ශනයට භාජනය කරන ලදී. එම කාර්යයට පෙරමුණ ගත් ජර්මානු ප්‍රොතෙස්තන්ත දේවධර්මවේදී නිකාය චෝදනා කළේ ක්‍රිස්තු ධර්මය කතෝලික පල්ලිය විසින් සාවද්‍ය ලෙස විකෘති කර ඇති බවයි.

මේ වන විට ජේසුස් වහන්සේ පිළිබඳව ලේඛන අසූ දහසකට වැඩි සංඛ්‍යාවක් ලියැවී තිබේ. එහෙත් ක්‍රිස්තු වර්ෂයෙන් පසු එළඹුණු පළමු හා දෙවන ශත වර්ෂවල ලියන ලද පොත්පත්වල ජේසුස් නමින් මනුෂ්‍යයෙකු ජීවත්ව ජීවත්ව සිටි බව කිසිදු සඳහනක් නැත. යුදෙව් ජාතිකයන් පිළිබඳව ලියා ඇති දහ අටවන ග්‍රන්ථයේ මෙලෙස සඳහන් වෙයි. “ජේසුස් වහන්සේව මනුෂ්‍යයෙකු ලෙස හැඳින්විය හැකි නම් එනමින් හැඳින්වුණු බුද්ධිමත් මනුෂ්‍යයෙකු මේ කාලයේ ජීවත් විය. ඔහු බොහෝ යුදෙව් මෙන්ම ග්‍රීක් ජාතිකයන් ද තමන් වෙත නතු කර ගත්තේය. ක්‍රිස්තුන් වහන්සේ ඔහු විය.’’ කෙසේ නමුත් පසුකාලීනව ලියා ඇති සියලු පොත්පත්වල ජේසුස් වහන්සේව විස්තර වන්නේ ගැලවුම්කාරයකු වශයෙන් හා දෙවියන් වහන්සේගේ පුත්‍රයා වශයෙනි. එනමුත් ශුභාරංචියේ සඳහන් කර ඇති විස්මයජනක ප්‍රාතිහාර්යයන් හා අසාමාන්‍ය සිදුවීම් වාර්තා කිරීම සමකාලීන ඉතිහාසඥයන් අතින් මගහැරුණේ කෙසේද? ක්‍රිස්තු චරිතය පිළිබඳව පවතින මේ ගැටලුකාරී අභිරහස් ස්වභාවය, මෙල් ගිබ්සන්ගේ සිතෙහි ඉපදී ඇති වතිකානු විරෝධී බවට හේතු සාධක සපයා ඇතුවාට සැක නැත.

ඒ නිසාම මෙල් ගිබ්සන්ගේ සිතෙහි ඇදී ඇති ක්‍රිස්තු චරිතය, යථාර්ථය ගැඹුරින් ස්පර්ශ කරන එකක් විය යුතුය. 2004 පාස්කුවේදී තිරගත වීමට නියමිත ‘ද පැෂන්’ ඉමහත් ආන්දෝලනාත්මක චිත්‍රපටයක් විය හැක්කේ ඒ නිසාය.

පසුසටහන – ටයිම් සඟරාව විසින් මේ ලිපිය ලියන්නේ චිත්‍රපටය තිරගත වීමට ප්‍රථම ය