සඳ ගමනට පාර පෙන්වූ  නාසා හී සැඟවුණ ගණන්කාරිය කැතරින් ජොන්සන් අවසන් සුසුම හෙළයි.

නාසා ආයතනයේ ප්‍රමුඛ සහ මුල්කාලීන ගණිතඥවරියක වූ අප්‍රිකානු ඇමරිකානු ජාතික කැතරින් ජොන්සන් වයස අවුරුදු 101 දී සිය ජීවිතයේ අවසන් සුසුම ඊයේ දිනයේ හෙළූ බව නාසා ආයතනය දැනුම් දෙන ලදී.

ඇගේ සමුගැන්ම ට්විටර් පණිවිඩයක් ඔස්සේ නිවේදනය කරමින් නාසා ආයතනය පවසන්නේ “වාර්ගික හා සමාජීය බාධක බිඳ දැමූ විශිෂ්ටත්වයේ උරුමය බදු ඇගේ ජීවිතය” ට නාසා හී ගෞරව පුද කෙරෙන බවයි.
ඇය නාසාහී මුල් කාලීන අභ්‍යවකාශ මෙහෙයුම් සඳහා ගමන් පථ පිළිබද ගණනයන්  කළ විශේෂඥවරියක සේ කටයුතු කලාය. 2016 වසරේ ඔස්කා සම්මානය සඳහා යෝජනා වූ Hidden Figures චිත්‍රපටයට මුල් වූ ඇගේ ජීවිත කථාව අප්‍රිකානු ඇමරිකානු කාන්තාවන් සතු වූ ගණිතමය හැකියාව ගැන ලෝකයට අති විශාල පාඩමක් කියා දුන්නක් විය.

සජීවී කළු පරිගණකය ලෙස නාසා තුළ හැදින්වූ කැතරින් ජොන්සන්ගේ මූලික කාර්ය භාරය වූයේ අභ්‍යවකාශ යානා ගමන් කරවීම සදහා මාර්ගය ගණනය කිරීමය. ඈ ඒ සදහා නිවැරදිවම ගණනය සිදු කළ ගණිතඥවරිය ලෙස ප්‍රසිද්ධ වී සිටියාය. නාසාහී මුල් කාලීන් මෙහෙයුම් වලදී මෙන්ම පසු කාලීනවද ඇගේ අවශ්‍යතාව අතිශය වැදගත් එකක් විය. වර්ණභේදවාදය ඉහළින්ම තිබූ යුගයකදී පවා කළු ජාතික කාන්තාවක් ලෙස ඇගේ මෙහෙය පිළිබදව නාසා ආයතනය අදද ඇයට ස්තූතිවන්ත වෙමින් සිටී. මුල්කාලීන මර්කරි සඳතරණ ව්‍යාපෘතියේ සිට ඇපලෝ වැඩසටහනත් එහි සඳමත මිනිස් පියසටහන තැබූ ඇපලෝ 11 ව්‍යාපෘතියේත්, පසුකාලීන අභ්‍යවකාශ ෂටල වැඩපිළිවෙළේ මෙන්ම මෑතක ඇරුඹුණු අඟහරු වැඩසටහන්වලද යානාවන්ට අඳුරු අභ්‍යවකාශයේ රුදුරු බොරු වළවල් මඟහැර නිරුපද්‍රිතව නිවැරදිව නිසි ඉලක්කය කරා යන්නට පහසුම මග සොයාදුන්නේ කැතරින්ය.

අභ්‍යවකාශය වෙත ගමන් කළ පළමු ඇමරිකානුවා වූ අපලෝ මෙහෙයුමේ මූලිකත්වය දැරූ ජෝන් ග්ලේන් සිය මෙහෙයුම අභ්‍යවකාශය වෙත අරඹන්නට පෙර කියා සිටියේ ” සිය අභ්‍යවකාශ ගමන යන්නටනම් කැතරින් විසින් අනිවාර්යෙන් සිය මාර්ගය ගණනය කළ යුතු බවයි.. කැතරින්ට එන්න කියන්න. ඇය ගමන්මග ගණනය කර දුන්නොත්, මම බයනැතිව යනවා… ඔහු නාසා හී පාලකයන්ට කියා තිබුණේ එලෙසිනි.

කෙසේ වෙතත් කළු ජාතික කාන්තාවක ලෙස කැතරින්ද ඇතුළුව නාසාහී සේවය කළ තවත් අතලොස්සක් කාන්තාවන්ට නාසා හී සේවයට එක්වන්නටත් එක් වූ පසුව එහි සේවය කරන්නටත් තිබූ බාධා අපමණය. සාමාන්‍ය සේවකයන්ට මෙන් නොව ඉතා අඩු සැළකිල්ලක් සහ අවමන් මැද සේවය කරන්නය සිදු වූ ඇයට සේවය කරන්නට සිදු වූයේ පොදු ස්ථාන තහනම් , වෙනම ආහාර ගත යුතු වූ කළු ජාතිකයන් සදහා වෙන්වූ තැනක සේවය කරන්නට සිදු වූ පසුබිමක් මතයි. නමුත් එකී අසාධාරණයන් අභියෝගයන් සේ සළකා සිය හැකියාව නාසා වෙත ඈ උපරිමව ලබා දුන්නාය.

1918 වසරේ ගෝස්තුවේ වෙස්ට් වර්ජිනියා හී කුඩා නගරයක කැතරින් උපත ලැබුවාය. කුඩා කල අධ්‍යාපනය ලද ප්‍රාදේශීය පාසලෙන් 8 පංතිය දක්වා අධ්‍යාපය ලද ඇය ඇතුළු කිසිදු කළු ජාතිකයෙකුට රජයේ හසුකම් මැද ඊට වැඩි දුරක් අධ්‍යාපනයෙන් ඉදිරියට යන්නට වරම් නොලැබිණ. නමුත් ගණිතය කෙරේහි වූ ඇගේ ආශාවත් දක්ෂතාවත් හේතුවෙන් දෙමාපියන් ඇයව මුදල් ගෙවා උගන්වන්නට තීරණය කළෝය. වයස අවුරුදු 14වන විට අසාමාන්‍ය දක්ෂතාවන් පෙන්වමින් විශිෂ්ඨයෙකු වූ ඇය වරිජිනියා විශ්වවිද්‍යාලයට අධ්‍යාපන වරම් ලැබුවාය. ගුරුවරුන් ආචජර්ය මහාචාර්යවරුන් පරදවන සුළු ගණිතමය හැකියාවත් තිබූ ඇය 1937 දී ගණිතය පිළිබද විශේෂ උපාධිය හිමි කර ගත්තාය.

එක්සත් ජනපදයත් සෝවියට් දේශයක් අතර අභ්‍යවකකාශය ජය ගැනීම සදහා සදාකාලික තරගයේ මුල් කාලය වූ එකල අසාධාරණ කම් මැද වුවද , වෙනස් කොට සැළකුම් ලබමින් සිටියදී වුවද සිය සේවය ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයට අපමණව ලබා දුන් ඇය පැවසුවේ ” අසමාන හා අසාධාරණ ලෙස සැළකුම් වලට භාජනය වීම පිළිබදව සිතන්නට මට වෙලාවක් නැහැ මම ඒ තරමට කාර්යබහුලයි ” යනුවෙනි.

2008 වසරේදී ඈ තම තත්ත්වය පිළිබදව නාසා ආයකනයේදී මෙසේ පැවසුවාය ” මගේ පියා මට පවසා ඇත්තේ ඔබ මේ නගරයේ සිටින හොඳ පුද්ගලයන් වගේම හොදයි.. නමුත් ඔබ හොඳම කෙනා නෙවෙයි.. යනුවෙනි. මට මා පහත් අයෙක් යැයි හැඟීමක් නැහැ.. කවදාවත් එවැනි හැගීමක් මට තිබුනේ නැහැ… මම අනෙක් අය තරමටම හොදයි..නමුත් මම හොදම කෙනො නෙවෙයි යනුවෙනි…

ඇගේ සමුගැන්මත් සමග නාසා ආයතනය ඈ ” ඇමරිකානු වීරවරියක් ” ලෙස නම් කරන ලදී.
Hidden Figures චිත්‍රපටයේ ඇගේ චරිතයට පණ පෙවූ ටරාජී පී හෙනසන් කැතරින් ජොන්සන් නම් මහා චරිතය සිය බුද්ධිය.. කරුණාව සහ බුද්ධියේ අලංකාරය ලෝකය සමග බෙදා ගත් කාන්තාවක් ලෙස නම් කර තිබිණි.

වෙහෙස වී ඔබ කළ සේවය නිසා ලෝකය පුරා වෙහෙස වී වැඩ කරන කුඩා දැරියන්ට සඳ මෙන් විශාල වූ සිහින දකින්නට හැකිවී ඇත… ඇය එසේද සදහන් කර තිබිණි.