ඒ දෙවන සුනාමියෙන් ඒ යමහල් දූපතේ වෙසෙන මිනිසුන් වඳ වී යන එකක් නැත. නමුත්, මිහිපිට වෙසෙන, වඳවී යාමේ තර්ජනයට ලක්ව සිටින අවසන් ජාවා රයිනෝවා ද එ් සුනාමියෙන් වඳ වී යාමට නියමිත ය. Javan rhinos
මේ ‘ජාවා රයිනෝ‘ හෙවත් ‘ජාවා රයිනෝසිරස්‘ සතුන් මුළු ලෝකයටම අද ඉතිරිව සිටින්නේ 67 දෙනෙක් පමණි. උන් සියලුම දෙනා ජීවත් වන්නේ උජුන්ග් කුලොන් ජාතික වනෝද්යානයේ ය. ඒ වනෝද්යානය පිහිටා තිබෙන්නේ අනක් ක්රැකටු දූපතේ ය.
පසුගිය සෙනසුරාදා ඇති වූ සුනාමිය ද මෙම වනෝද්යානයට බලපෑ නමුත්, වනෝද්යාන නිලධාරීන් ද දෙදෙනෙක් එයින් මිය ගිය නමුත් කිසිදු රයිනෝවෙකුට එයින් හානි සිදු වූයේ නැත.
‘‘නමුත් දෙවැනි වතාවටත් සුනාමි ආවොත් මේ සතුන් මිහිමතින් අතු ගෑවී යනවා..“ යැයි සත්ව සංරක්ෂකයෝ කැට තබමින් කියති.
උන් සාමාන්යයෙන් ජීවත් වන්නේ වනෝද්යානයේ දකුණු වෙරළ අවට ය. පළමු සුනාමිය කඩා වැදුණේ උතුරු වෙරළ සීමාවට ය. උන් එවර දිවි බේරාගැනීමේ රහස වූයේ එයයි.
නමුත් මීළඟ විපතින් බේරීමට තරම් උන් වාසනාවන්තයන් නොවනු ඇත.
මේ ලෝකයේ රයිනෝසිරස් සතුන් සිටින්නේ විශේෂ 5 ක් පමණි. උන් විශේෂ 5 ම සිටින්නේ, වඳ වී යාමේ අවදානමට ලක්ව ඇති සතුන් ශ්රේණිගත කරන අන්තර්ජාති රක්ත දක්ත පොතේ රතු ලැයිස්තුවේ (IUCN Red List) ය. ඒද, ‘අතිශයින් අවදානමට ලක්ව ඇති‘ – Critically Endangered නමැති කාණ්ඩය යටතේ ය.
එක් කලෙක ඉන්දියාව සහ ගිණිකොණ දිග ආසියාවේ කැලෑපෙත්වල ද සැරිසැරූ මේ සොබාදහමේ අලංකාර සාමාජිකයා, එම ප්රදේශවලින් සදහටම වඳවී ගියේ සිත් පිත් නැති ලෙස ඝාතනය කිරීම නිසා, නිකේතන විනාශය සහ කෘෂිකර්මාන්තය වැනි මිනිස් මැදිහත් වීම් නිසා ය.
වැදගත්ම කාරණය, ජාවා රයිනෝ සතුන් මේ ලෝකයේ කිසිදු සත්වෝද්යානයක පවා නොමැති වීමයි. ඒ අනුව, දෙවන සුනාමියක් පැමිණියොත්, මේ විශේෂය, මිහිතලයට සදහටම අහිමි වීමට විශාල ඉඩක් තිබේ.
ඉන්දුනීසියානු බලධාරීන් සහ ලෝක වනජීවී අරමුදල, මේ සතුන්ගේ ඉරණම මෙසේ අවසන් නොවිය යුතු බව විශ්වාස කරති. ඒ අනුව කළ හැකි එකම දේ වශයෙන් ඉතිරිව තිබෙන්නේ උන්ව වෙනත් ස්ථානයකට ගෙන යාමයි.
නමුත් එය සිතන තරම් ලෙහෙසි කටයුත්තක් නොවේ.
එසේ වෙනත් තැනකට ගෙන යන්නට නම් එම රයිනෝ සතුන් මනා සෞඛ්යයෙන් සිටිය යුතුය. එයට අමතරව නව ස්ථානය උන්ට සිය ප්රජා සාමාජිකයන් සමග සමීප සම්බන්ධතා ගෙන යා හැකි ස්ථානයක් විය යුතුය. තවද, උන් එම නව ස්ථානයේදී ප්රජනනය කරන්නට සමත් විය යුතුය.
තවත් සලකා බැලිය යුතු කරුණු රාශියකි.
ජාවා රයිනෝවන්ට එහිදී ආහාර හිඟයකට මුහුණ නොපෑමට නම්, නව නිකේතනයේ අවම වශයෙන් ශාක විශේෂ 200 ක්වත් තිබිය යුතුය. එසේම ඇති තරම් ජලය තිබිය යුතුය. උන්ට ගැළපෙන පසක් ද තිබිය යුතුය. වසර පුරාම තෙත් කාලගුණයක් තිබිය යුතුය.
‘‘මේ සියලු අවශ්යතා සපුරාලන තැනක් හොයාගන්න ඉතාම අමාරුයි. අපි ඇත්තටම 2017 අවුරුද්දෙ ඉඳන් ඒ වගේ තැනක් හොයනවා..“ යැයි බලධාරීහු කියති.
ඔවුහු තවත් බොහෝ දේ කියති. මේ වන විට සුදුසු ස්ථාන 10 ක් පමණ තමන් විසින් අධීක්ෂණය කර ඇති බව කියති. ඒ අතරින් සුදුසු යැයි පෙනී යන තැනකට යන්තමින් හමු වී තිබෙන්නේ දැනට බටහිර ජාවා හි සිකෙප් රක්ෂිතය (Cikepuh Wildlife Reserve) යි.
නමුත් ඒ රක්ෂිතයේ භූමිය, හමුදා සන්දර්ශන පෙරහුරු පැවැත්වීම සඳහා වෙන් කර ඇති එකකි. ඒ අනුව රයිනෝවන් එහි ගෙන යාටම පෙර, අලුත්ම වර්ගයේ පරීක්ෂණයක් බලධාරීන් විසින් කළ යුතුව ඇත. ඒ, ජාවා රයිනෝවන් වෙඩි සහ කාලතුවක්කු හඬට ප්රතිචාර දක්වන්නේ කෙසේදැයි සොයාගැනීමයි. එය දවසින් දෙකකින් කළ හැකි දෙයක් නොවේ.
මේ අතර මෙම රක්ෂිතය අවට මිනිස් ක්රියාකාරකම් බහුල ය. එය ද බාධකයකි. පැහැදිලිවම ජාවා රයිනෝවන්ට, ඔවුන් මෙතෙක් ජීවත් වන සාමකාමී පරිසරය ඒ අනුව අහිමි වීමට නියමිත ය.
ඇතැම්විට, ඒ අවදානම ගෙන හෝ මේ ජාවා රයිනෝවන් එහි ගෙන යාමට පෙර, දෙවන සුනාමිය පැමිණීමට ද ඉඩ තිබේ.
පෙර ලිපිය:
ඉන්දුනීසියාව දෙවන සුනාමියක් බලාපොරොත්තුවෙන් -ක්රැකටෝවා දිගටම පුපුරයි.
සටහන - නිපුනි ලියනගේ මැයි 06 , ලෝකය (අවුට්බවුන්ඩ් ටුඩේ): ටයිටැනික් සහ ලෝඩ් ඔෆ් ද…
ඊශ්රායලය අපකීර්තියට පත් වන ආකාරයෙන් මෙහෙයුම් සිදු කරන අල් ජසීරා නාළිකාව වසා දැමීමට කැබිනට් මණ්ඩලය…
සටහන - නිපුනි ලියනගේ මැයි 06 , ලෝකය (අවුට්බවුන්ඩ් ටුඩේ): මැඩෝනා ඉකුත් සති අන්තයේ සෙනසුරාදා…
මෙම ප්රහාරයෙන් තවත් කිහිප දෙනෙකුට තුවාල සිදු වූ බව ඊශ්රායලය පවසයි.
රුසියාව යුක්රේන ජනපති අත්යවශ්ය අපරාධකරුවන්ගේ ලැයිස්තුවට ඇතුළත් කර, ඔහුට එරෙහිව නඩුවක් ද ගොනු කර ඇති…
සහන කණ්ඩායම් සදහන් කරන්නේ,පුද්ගලයින් 67 දෙනෙකු අතුරුදන් බවයි.
කම්කරු පක්ෂයේ ජය තහවුරු කළ ප්රබල අවස්ථාවක්
ඊශ්රායල් ප්රහාර වලින් පලා ගිය මිලියන 1.4කට වැඩි පලස්තීන ජාතිකයන් පිරිසක් රෆාහි ආහාර, ජලය, ඖෂධ…
ආපදා කළමනාකරණ ඒජන්සිය පවසන්නේ, ධාරානිපාත වර්ෂාව හේතුවෙන් පුද්ගලයින් 115 දෙනෙකු ප්රදේශයෙන් ඉවත් කර ඇති අතර…
එක්සත් ජනපදය ප්රමුඛ මිලිටරි සන්ධානයක් ජනවාරි මාසයේ සිට අවස්ථා ගණනාවකදී හූති ඉලක්ක වෙත ප්රහාර එල්ල…
විරෝධතාකරුවන් පාගමන් හා වෙනත් ක්රියාමාර්ග ගැන අවධානය යොමු කරමින් ආරක්ෂාව තර කිරීමට විශ්වවිද්යාල පාලනයන් කටයුතු…
එල් නිනෝ තත්වය ඇමේසන් හි ඓතිහාසික නියඟයක් ඇති කිරීමටත් දකුණේ දැඩි වර්ෂාපතනයක් ඇති කිරීමටත් සමත්ව…
පසුගිය සතියේ ධවල මන්දිරය කැනඩාවේ සහ එක්සත් ජනපදයේ ඝාතන කුමන්ත්රණවල ඉන්දියානු ඔත්තු සේවයේ වාර්තාගත භූමිකාව…
1984 මැතිවරණයේ ආසන දෙකේ ඉඳලා 2019දී 303ට ගියේ මෝඩි සහ ෂා නිසා ..
එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් සංවිධාන විසින් අසල්වැසි රාජ්ය වලින් නැවත නැවතත් ඉල්ලා තිබුණේ, ප්රචණ්ඩත්වයෙන් සහ…